Giáo dục toàn cầu đang thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. Phần lớn nhờ vào việc phát triển của công nghệ và các phương pháp học tập mới dựa trên hướng tiếp cận ứng dụng công nghệ cao.
Trong năm 2022, những thay đổi này vẫn đang tiếp tục và được định hình, tăng tốc nhanh hơn bởi đại dịch Covid – 19.
Vậy, đâu là xu hướng giáo dục hiện tại và hướng tới tương lai?
1. Lấy người học làm trung tâm
Trước đây, phương pháp đào tạo truyền thống thường lấy trường học, giáo viên làm trung tâm, tất cả kiến thức được truyền đạt thông qua thầy cô giáo, và chỉ có thầy cô mới là người quyết định kiến thức đó có đúng hay không. Người học phải học theo cách tốc độ giảng dạy của giáo viên, dẫn đến việc những người học không đủ năng lực sẽ trượt dài trong việc hổng kiến thức và nản chí, tự ti trong học tập.
Ngày nay, giáo dục lấy người học làm trung tâm, dựa trên khả năng và nhu cầu của người học để gợi mở, định hướng việc tìm, nghiên cứu và học tập thay vì chỉ truyền đạt kiến thức. Việc lấy người học làm trung tâm không hạ thấp vai trò của người dạy, mà trái lại đòi hỏi người dạy phải có trình độ cao hơn về nhiều phẩm chất và năng lực nghề nghiệp.
Đặc biệt, trong thời đại công nghệ 4.0, con người có khả năng dễ dàng định hình nhu cầu học tập để phát triển năng lực bản thân theo định hướng, người học là đối tượng chính của quá trình giáo dục thay vì giáo viên, nhiệm vụ của giáo viên là phải giúp cho người học có hứng thú, đam mê học tập và tích cực trong hoạt động học tập, phát triển năng lực tự học để sở hữu tri thức mớ i.
2. Dạy học kết hợp – Blended Learning
Blended Learning – dạy học kết hợp là một cách tiếp cận trong giáo dục thông qua kết hợp các tài liệu giáo dục trực tuyến và cơ hội tương tác trực tiếp với các phương pháp dạy học của lớp học truyền thống.
Một cách dễ hiểu nhất, Blended Learning là sự kết hợp giữa cách dạy và học truyền thống trên lớp trực tiếp với lớp học trực tuyến (cách học E-learning với thiết bị công nghệ và internet). Bằng việc kết hợp các ưu điểm của từng cách dạy và học, Blended Learning đã thể hiện được tính ưu việt của mình, trở thành xu hướng học tập mới của nhiều quốc gia trên thế giới, đem lại những bài giảng hiệu quả và chất lượng đào tạo được tốt hơn. Việc học tập theo Blended Learning sẽ khuyến khích cá nhân hoá trải nghiệm E-learning bằng cách kết hợp các khía cạnh tốt nhất của việc dạy học trực tiếp với các phương pháp học dựa trên nền tảng công nghệ.
3. Cá nhân hóa trong học tập
Không còn ứng dụng phương pháp truyền thống, các nhà sư phạm ngày nay theo đuổi cách tiếp cận cá nhân hóa, trao cho mỗi học sinh khả năng làm chủ trải nghiệm học tập của chính mình. Học sinh giữ trọng trách cao nhất đối với trải nghiệm học tập của các em tại trường học. Ngày nay, cá nhân hóa trong học tập là chìa khóa giúp các em trưởng thành và thành công trong tương lai.
Cá nhân hóa trong học tập sẽ tạo ra nhiều cơ hội cho trẻ em trong quá trình trưởng thành và phát triển. Phương pháp này thừa nhận sự khác biệt của mỗi cá nhân, khuyến khích giáo viên chú ý tới phong cách học tập của từng học sinh, phát hiện ra điều gì là động lực cho các em học tập hay các em cần gì để học tập hiệu quả.
Cá nhân hóa trong học tập cũng cho phép mỗi học sinh vượt qua những mục tiêu mà các em tự đặt ra, giúp giáo viên sử dụng thành công các phương pháp đánh giá chuyên sâu đối với mỗi học sinh, có phương pháp khuyến khích các em phát huy thế mạnh của mình. Cách tiếp cận này coi trọng quá trình học, không phải quá trình dạy. Học sinh học trong mọi trải nghiệm và với mọi cá nhân khác, thậm chí vượt qua phạm vi lớp học.
4. Học tập thích ứng – Adaptive Learning
Mỗi người học đều có phương pháp, phong cách và thời gian học tập riêng. Điều này đưa ra bài toán việc học tập được cá nhân hóa, hướng đến thực tiễn dạy và học nhằm tập trung hơn vào việc nâng cao kiến thức và kết quả học tập. Các nhà giáo dục hiện đang phải đối mặt với thách thức này để đưa ra hướng dẫn riêng, một kèm một, tạo ra trải nghiệm hấp dẫn cho học sinh. Và Adaptive Learning sẽ giúp giải quyết bài toán này cho các nhà giáo dục.
Adaptive Learning hay học tập thích ứng là việc đào tạo và giáo dục có sử dụng công nghệ và dữ liệu để cung cấp chương trình học tùy chỉnh cho từng người học, đáp ứng một cách thông minh và sáng tạo nhu cầu học tập của họ.
Adaptive Learning là cách thức sử dụng công nghệ để cải tiến quy trình giáo dục và đào tạo bằng cách cung cấp các chương trình học được cá nhân hóa cho từng người học dựa trên những dữ liệu thu thập được cả trước và trong quá trình học. Các nền tảng có sử dụng công nghệ Adaptive Learning sẽ sử dụng các hình thức khai thác dữ liệu để tổng hợp nội dung kiến thức cho người học theo hướng tối ưu hóa nhu cầu học tập của họ. Dữ liệu sẽ được thu thập liên tục khi mà người học tương tác với bất cứ nội dung học nào. Từ các dữ liệu đã được thu thập, Công nghệ Adaptive Learning đưa ra các gợi ý về lộ trình học tập tiếp theo, bao gồm nội dung học tập, mức độ nhận thức và mức độ thường xuyên, đảm bảo tối ưu hóa lợi ích cho người học.
5. Chương trình STEAM
Mọi người có thể đã rất quen thuộc với chương trình giảng dạy STEM (Science, technology, engineering, math – khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học). STEAM là một khái niệm dạy học liên ngành kết hợp giữa nghệ thuật với chương trình giảng dạy STEM. STEAM là ý tưởng sáng tạo ban đầu của Trường thiết kế Thode Island (Mỹ), sau đó được sử dụng bởi nhiều nhà giáo dục và lan rộng khắp nơi trên thế giới. Đây là một phương pháp tiếp cận giáo dục kiểu mới, trong đó Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học được sử dụng để giảng dạy và hướng dẫn cho học sinh để tạo nên hứng thú, góp phần cải thiện kết quả học tập.
Ví dụ: thêm các bài tập về nghệ thuật vào các bài học khoa học và toán học có thể giúp học sinh đạt điểm thấp hiểu các môn học STEM tốt hơn, và có cải thiện khả năng sáng tạo – một kỹ năng hữu ích cho bất kỳ môn học nào.
Thêm vào đó, chương trình giảng dạy STEAM được chứng minh là cung cấp cho học sinh một nền giáo dục toàn diện và thiết thực hơn so với STEM.
6. Quyền công dân kỹ thuật số
Đối với sinh viên, học sinh, quyền công dân kỹ thuật số được định nghĩa là khả năng sử dụng công nghệ và internet một cách hiệu quả và phù hợp. Quyền công dân kỹ thuật số trở thành một yếu tố thiết yếu. Việc học tập được thực hiện trực tiếp trên mạng, học sinh cần có các kỹ năng để phát triển mối quan hệ lành mạnh với các phương tiện kỹ thuật số.
